Nacionalni savet Vlaha, čije je sedište u Petrovcu na Mlavi, proglasio je 24. januar danom vlaškog jezika, zbog toga što je tog datuma 2012. godine usvojeno vlaško pismo u ćiriličnoj i latiničnoj verziji. Odluka je doneta u septembru prošle godine, a sada je prvi put zvanično i obeležen taj dan u ustanovama kulture i školama širom Srbije, gde god živi vlaška nacionalna manjina.
Prema rečima Novice Janoševića, predsednika Nacionalnog saveta Vlaha, od 2012. do danas nastala su brojna dela na vlaškom jeziku, korišćenjem vlaškog pisma koje pored 30 slova iz srpskog jezika ima i dodatnih pet karakterističnih za vlaški jezik.
Rezultat toga je da Nacionalni savet Vlaha potom usvoji i vlaško-srpski rečnik, gramatiku, pravopis i ostala dela, a to su uglavnom narodne pesme, vlaške priče i značajne naučne studije o Vlasima na Balkanu, kaže Janošević.
Sva ta dela poslužila su kao temelj na osnovu koga je 14. oktobra 2022. godine standardizovan vlaški jezik, a ova odluka zvanično stupila na snagu objavljivanjem u „Službenom glasniku”, 20. januara prošle godine. Taj proces trajao je dvanaest godina i na njemu su predano radili mnogi pripadnici ove nacionalne manjine. Pre toga postojao je samo vlaški govor, a do 2010. maternjim jezikom Vlaha smatran je rumunski, što je zvanično i priznavao dotadašnji Nacionalni savet.
Za Vlahe je sve ovo oko standardizacije jedan od najvažnijih koraka jer će doprineti da se njihov jezik sačuva od zaborava i da se očuva identitet ove manjine, smatra Janošević.
Taj proces donosi promene i u obrazovanju na vlaškom jeziku. Ono se u delovima Srbije gde su zastupljeni Vlasi, odvija na dobrovoljnoj bazi putem izbornog predmeta „Vlaški govor sa elementima nacionalne kulture”, za sada u oko 50 škola u 19 opština mahom u istočnoj Srbiji. Nakon standardizacije jezika stekli su se uslovi da se taj predmet preimenuje u „Vlaški jezik sa elementima nacionalne kulture”.
Kroz obrazovanje se najbolje čuva jezik i prenosi na mlađe generacije. Nacionalni savet Vlaha je uložio dosta napora da prvo ustanovi ono što su temelji i da uvede vlaški jezik u osnovne škole, a u planu je uvođenje i u srednje škole. Kroz prevode koji su rađeni i izdanja na vlaškom jeziku u procesu standardizacije, činimo svakodnevno korak napred u onome što će trajati i omogućiti da se naš jezik sačuva, rekao je Radiša Dragojević, predsednik Izvršnog odbora Nacionalnog saveta Vlaha.
Prvi Dan vlaškog jezika obeležen je prigodnim programom u biblioteci „Đura Jakšić” u Petrovcu na Mlavi, čitanjem delova iz dela na vlaškom jeziku i izvođenjem autentičnih vlaških pesama. Ovaj dan obeležen je i u Negotinu u organizaciji tamošnjeg Udruženja „Gergina”. O značaju vlaškog pisma govorio je predsednik tog udruženja dr Siniša Čelojević, ujedno i potpredsednik Nacionalnog saveta Vlaha, a u manifestaciji su učestvovale i učiteljice koje predaju izborni predmet na vlaškom, kao i njihovi učenici.
(Tpknews.com/Politika)
Dakorumunski, Arumunski, Menglenorumunski i Istrorumunski. Svi govornici ovih pomenutih
dijalekata od strane država gde se nalaze zovu se još i eksternim nazivom Vlasi, iako se oni na maternjem jeziku indetifikuju sa nazivom rumân, rîmin, armân,i stromân.